H ζωή έχει δυσκολίες και πόνο για όλους, υπάρχουν συνάνθρωποι μας που βιώνουν εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις, άνθρωποι που βρίσκονται στις φυλακές και στα νοσοκομεία δίνοντας μάχη για την ζωή τους.  Πέρα από τις ποινές και τα φάρμακα υπάρχουν οι αληθινές φυσικές θεραπευτικές δυνάμεις που είναι η ομορφιά, η αγάπη, η καλοσύνη, το μοίρασμα, η χαρά που κάνουν τα δάκρυα γνώση.  Ο κ. Στέλιος Πελασγός αφηγητής και διδάκτωρ παιδαγωγικης είναι ο άνθρωπος που μέσα από τη δράση του στη φυλακή και το νοσοκομείο μας προσφέρει  την πολύτιμη εμπειρία του για να κατανοήσουμε τους ανθρώπους σε δυσκολία και τον ίδιο μα ς τον εαυτό.

 Τα σχολεία καλλιεργούν την λογική νοημοσύνη, τι καλλιεργεί το παραμύθι;

Το παραμύθι μας συνδέει με την ποιητική αντίληψη της ζωής. Στο οργανωμένο εκπαιδευτικό σύστημα της Δύσης καλλιεργείται η λογικό –μαθηματική νοημοσύνη και η λεκτική νοημοσύνη, δεξιότητες που αποτελούν και τον πυρήνα των περισσότερων τεστ νοημοσύνης. Στην θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης απομονώνονται και αναγνωρίζονται άλλα έξι είδη νοημοσύνης (Ενδοπροσωπική, διαπροσωπική, κιναισθητική, μουσική, φυσιογνωστική, χώρου). Η διδακτορική έρευνα πειραματικής ψυχολογίας απέδειξε πως η προφορική αφήγηση λαϊκών ιστοριών αναπτύσσει συνολικά όλα τα είδη νοημοσύνης. Η προφορικότητα έχει τον δικό της τρόπο αντίληψης και σκέψης που δεν είναι αναλυτικός και μπορεί να αφήσει ελευθερία και να συνδεθεί με την κοινότητα,

Σε τι βοηθάει η ακρόαση των παραμυθιών τους κρατούμενους των φυλακών Αυλώνας;

Στις φυλακές δεν λέω παραμύθια πάντα αλλά λαϊκές ιστορίες δηλαδή και θρύλους, εύθυμες ιστορίες του Νασρεντιν Χότζα, μύθους κ.α. Η ακρόαση όταν είναι μια κοινοτική διαδικασία όταν δηλαδή έχει σκοπό να μιλήσει στον καθένα ξεχωριστά και να τους ενώσει σε μια κοινότητα αλληλεγγύης και αλληλουποστήριξης τότε βοηθά κάθε αναγκεμένο που δεν απομονώνεται αλλά ζητά να επικοινωνήσει. Ο προφορικός λόγος και η συμβολική έκφραση των συναισθημάτων και των διαθέσεων μέσα από τα σύμβολα του μύθου αφαιρεί ένταση και βία από την καθημερινότητα. Οι νέοι άνθρωποι που βρίσκονται στην φυλακή συχνά δεν έχουν διδαχτεί τρόπο άλλο να εκφράζονται παρά την βία και την επιθετικότητα. Όταν ένας άντρας διηγείται παραμύθια με τρυφερότητα προτείνει και υπερασπίζεται ένα διαφορετικό αντρικό πρότυπο από όσα έχουν γνωρίσει ως τότε. Η αντρική τρυφερότητα, η τρυφερότητα που δεν γίνεται θηλυκή για να εκφραστεί αλλά διατηρεί την δύναμη και την αρρενωπότητα της είναι σπάνια και μέσα και έξω από την φυλακή και συχνά εντυπωσιάζει. Πολύ συχνά οι άντρες που βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα υποφέρουν από ένα έλλειμμα πατέρα, οι άντρες που στην ζωή τους βρέθηκαν υπεύθυνοι να υπερασπιστούν κανόνες και λογική, να παίξουν δηλαδή το ρόλο του φυσικού ή του πνευματικού πατέρα, ήταν ανεπαρκείς. Διψούν επομένως για ένα εναλλακτικό μη βίαιο πρότυπο ανδρισμού.

Πιστεύετε ότι αυτός είναι και ένας τρόπος για τους κρατούμενους να κατανοήσουν την εσωτερική τους ζωή;

Δεν ξέρω.

Εάν αυτά τα παιδιά είχαν αυτό το κλειδί της κατανόησης του κόσμου, πιστεύετε ότι δεν θα είχαν βρεθεί πίσω από τα κάγκελα; Τα παραμύθια θα έπρεπε να είναι μέρος  της εκπαιδευτικής εμπειρίας των μαθητών;

Η ζωή συχνά φέρθηκε με βαναυσότητα σε αυτούς τους νέους. Ο Θεός όμως δίνει συνεχώς ευκαιρίες και πίσω από τα κάγκελα και μπρός. Φανερώνεται όταν βρεθούμε στην ανάγκη και όταν νιώσουμε την εγκατάλειψη.

Η προφορική αφήγηση ήταν πάντοτε σε όλους τους καιρούς και σε όλους τους λαούς μέρος την αγωγής των παιδιών και των νέων. Τώρα έλλειψε. Δεν ακούγαν κυρίως παραμύθια αλλά ιστορίες ζωής, έπη, ποιήματα, αινίγματα, παροιμίες, θρύλους, διηγήσεις ονείρων, μύθους με ζώα κ.α. Σήμερα έλειψαν.

Νιώθετε ότι είσαστε ο συνδετικός κρίκος τους με την κοινωνία, αυτή η εμπειρία για τους κρατούμενους είναι και μια προετοιμασία για επανένταξη;

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που επιτελούν αυτό το έργο και ζουν μαζί τους καθημερινά. Προσωπικό της φυλακής, κοινωνικοί λειτουργοί, δάσκαλοι στα σχολεία των φυλακών. Ένας επισκέπτης είμαι, ένα κέρασμα. Δεν μπορεί να επιβιώσει κανείς με κεράσματα. Πολλοί άνθρωποι εργάζονται και νοιάζονται για τους κρατούμενους και είναι το φαί για να τραφεί η ψυχή και το πνεύμα τους. Οι εθελοντές -που κάποιες φορές γινόμαστε κι αυτό που η παράδοση λέει «καλοθελητάδες» δίνοντας και αρνητική ή ειρωνική έννοια- είναι το κέρασμα.

Έχει θεραπευτική δύναμη το παραμύθι; Μπορεί να αποκαταστήσει ψυχικές ανισορροπίες, την υγεία;

Ένα μεγάλο μέρος του έργου στηρίζεται στην μελέτη και εφαρμογή της θεραπευτικής δύναμης του παραμυθιού και της πράξης της προφορικής αφήγησης. Η 25χρονη εμπειρία μου αλλά και η προσωπική μου ζωή το επιβεβαιώνει. Χρειάζεται βέβαια όπως παντού πρώτα πίστη και ακεραιότητα. Πίσω από τα σύμβολα μπορεί να ειπωθεί και να αντιμετωπιστεί το αποτρόπαιο και το ακατανόμαστο. Την ώρα της απελπισίας απλώνει το χέρι ο Θεός και σε κρατά, την ώρα που χάνεται η έφηβη πριγκίπισσα χιονάτη μέσα στο δάσος εμφανίζονται μια ομάδα ανάπηροι που έχουν κρυφτεί στο περιθώριο της κοινωνίας, οι νάνοι, και την προστατεύουν. Οι φτωχοί προστατεύουν την βασιλοπούλα, οι δύσμορφοι την πεντάμορφη. Τι άλλο είναι η ψυχική υγεία από την ικανότητα να αγαπήσουμε και να δεχτούμε την αγάπη από όπου κι αν προέρχεται. Εάν η Χιονάτη δεν αγαπούσε τους νάνους δεν θα ήταν μετά έτοιμη για την αγάπη του πρίγκιπα

Για τα παιδιά στο νοσοκομείο είναι και μάθημα για να μάθουν να φροντίζουν τον εαυτό τους;

Τα παιδιά στο νοσοκομείο ξέρουν καλύτερα να φροντίζουν τον εαυτό τους από όλους μας. Δέχονται την φροντίδα των γονιών, των γιατρών, των ψυχολόγων, του νοσηλευτικού προσωπικού. Παρηγοριά είναι ο λόγος μου τις ώρες του πόνου, τις ατέλειωτες ώρες της ανάρρωσης. Παρηγοριά και χαμόγελο, υπενθύμιση της ποιητικής ομορφιάς της καθημερινότητας. Μια πράξη ελεημοσύνης από έναν άγνωστο ανάμεσα στις μύριες άλλες σημαντικότερες. Δίνω λίγα λόγια, λίγη τρυφερότητα, λίγο χαμόγελο. Λίγη στήριξη στον αγώνα τους που σέβομαι και με ταπεινώνει. Όταν δίνουμε έτσι δεν είναι σίγουρο ποιος είναι δωρητής και ποιος ο ωφελούμενος. Συχνά είναι το αντίθετο. Αυτός που δίνει ωφελείται περισσότερο από αυτόν που λαμβάνε

Γιατί αποκαλείτε την τέχνη σας παραμυθοπλεκτική;

Γιατί έχει και δημιουργικότητα και τεχνική, σαν το πλέξιμο. Γιατί πλέκει την φαντασία με την πραγματικότητα, την αλήθεια με την υπέρβαση της, την επινόηση με την μαρτυρία, την ατομική ψυχή με την συλλογική συνείδηση, το σταθερό και προαιώνιο με το αυτοσχεδιαστικό και εφήμερο με το αιώνιο.

Αυτές οι εμπειρίες φροντίδας είναι και για εσάς ένα ταξίδι αυτογνωσίας, αυτά τα παιδιά είναι και για εσάς δάσκαλοι ζωής;

Το εύχομαι. Συχνά νιώθω ότι λαμβάνω πιο πολλά από όσα δίνω αλλά κανονικά αν μάθαινα σωστά τότε δεν θα δημοσιοποιούσα αυτή την δράση μου.  Πολλοί άνθρωποι που έχουν μεγαλύτερη πνευματικότητα από εμένα βοηθούν κρυφά.

Σίγουρα παίρνω ένα θησαυρό αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να τον κρατήσω ή τον σπαταλώ. Άλλωστε νομίζω ότι οι περισσότεροι δεν καταλαβαίνουν πόσο χαζός είμαι και πόσο λίγο μπορώ να εκτιμήσω αυτά τα δώρα. Ο παραμυθάς –όπως και κάθε άλλος καλλιτέχνης ή διάκονος της ζωής- είναι μονάχα το δοχείο. Το ποτήρι δεν κάνει πιο δροσερό ή καθαρό το νερό που περιέχει. Δεν σε ξεδιψά το ποτήρι αλλά το νερό. Το μόνο που κάνω εγώ είναι να κρατάω καθαρό και διάφανο το ποτήρι κι οι εμπειρίες αυτές είναι εμπειρίες κάθαρσης και νίψης.