Δημ.- Έχετε αμφιβολίες για όσα γράψατε και υποστηρίξατε, έχετε αναστοχαστεί τις θεωρίες σας;
Μάρξ –Φανταστείτε ότι διασχίζετε τον κόσμο μέσα σ’ ένα καράβι, καθώς προχωράτε ο ορίζοντας μπροστά σας μετατοπίζεται συνεχώς, δεν μπορείτε, ποτέ, να υποστηρίξετε ότι αντικρίσατε το έσχατο σημείο. Έτσι και η γνώση είναι σαν τον συνεχώς μετατοπισμένο ορίζοντα. Δεν υπάρχει απόλυτη γνώση, δεν υπάρχει παντογνωσία.
Δημ. – Διαφωνούντες πολιτικοί πρόσφυγες από την Βόρεια Κορέα υποστηρίζουν ότι η κρατική προπαγάνδα ή όπως θα λέγατε εσείς η άρχουσα τάξη, συστηματικά προσπαθεί να αποδώσει θεϊκά χαρακτηριστικά στους ηγέτες τους, Ποια η γνώμη για το κομμουνιστικό καθεστώς της Β. Κορέας;
Μάρξ – Είναι μια άρχουσα τάξη που λειτουργεί ως υποκατάστατο της θρησκείας. Διαμόρφωσε μια πατριωτική ιδεολογία για την οποία αξίζει κανείς να προσφέρει και τη ζωή του την ίδια. Ένα ιδεώδες για το οποίο αξίζει να θυσιάσεις τη ζωή σου για να σωθείς, αντίστοιχο με το ιδεώδες της σωτηριολογικής χριστιανικής πίστης. Έτσι ο ηγέτης της Β. Κορέας ενδύεται θεϊκά χαρακτηριστικά.
Δημ. – Οι άνθρωποι διδάσκονται από την ιστορία τους;
Μάρξ – Κατά τα φαινόμενα όχι. Γι’ αυτό οι άνθρωποι επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη. Όταν αγνοούμε την ιστορία μας επιβαρύνουμε την ζωή μας. Γνωρίζω και διδάσκομαι από την ιστορία μου σημαίνει ότι χειραφετούμαι, ενισχύω την ελευθερία της σκέψης και ότι βαδίζω στο μέλλον με λιγότερες προκαταλήψεις.
Δημ. – Θα ήθελα την γνώμη σας για την σημερινή συστημική κρίση του καπιταλισμού.
Mάρξ – Οι κρίσεις του καπιταλισμού συστήματος είναι κυκλικές και αναπόφευκτες, παρ’ όλες τις προσπάθειες των κυβερνήσεων να τις αποφύγουν, φαίνεται ότι αδυνατούν να βρουν λύσεις. Μέσα στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, γνωρίζουμε όλοι τώρα πως όταν υπάρχει υπερκατανάλωση, υπερδανειοδότηση, υπερδανειοληψία αρχίζει και κτυπά το καμπανάκι της ύφεσης. Θα υπάρχει πάντα η ανεξέλεγκτη επιθυμία της αγοράς για αλλαγές και συσσώρευση πλούτου, όπως και θα υπάρχει πάντα η σύγκρουση μεταξύ εργατών και κεφαλαίου. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες έχει σημασία, όπως έγραψα στο κομμουνιστικό μανιφέστο, η προσωπική αξιοπρέπεια του ανθρώπου να μην μετατρέπεται σε ανταλλακτική αξία.
