Η αρχαιοελληνική ρήση «γνώθι σεαυτόν» χαραγμένη πάνω σε μια καμπάνα στη Χιροσίμα, υπενθυμίζει σε όλους μας ότι εμείς οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουμε τα όρια μας. Μας προτρέπει να βρούμε τη φυσική μας θέση μέσα στο συμπάν μας. Να μην μπερδεύουμε το έχω με το είμαι. Τα φαινόμενα με την αλήθεια. Η ύβρις, με την αρχαιοελληνική έννοια της υπερβολής, της αλαζονείας και της έπαρσης, είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα. Η σύγχρονη τραγωδία της Ιαπωνίας μας δίνει πάλι την ευκαιρία να στοχαστούμε για το νόημα του πλούτου μας.
Αυτή η ευμάρεια που επακολούθησε τον β’ παγκόσμιο πόλεμο ήταν αποκλειστικά υλική, δεν εξισορροπήθηκε από αξίες που δεν αποτιμώνται χρηματικά. Η κουλτούρα της προηγμένης οικονομικά δύσης συρρίκνωσε τον άνθρωπο τον μετέτρεψε σε μονίμως ανικανοποίητο και μπουκωμένο καταναλωτή. Μας βασανίζουν τα αγαθά που δεν απολαμβάνουμε ακόμα. Τίποτα δεν είναι ποτέ αρκετό, ακόμα και το πολύ μας πέφτει πολύ λίγο. Ένας σεισμός 9 ρίχτερ και πελαγώσαμε γιατί νιώθουμε την τρωτότητά μας, την αδυναμία μας, την μικρότητά μας. Το τίμημα οδυνηρό. Οι πειθαρχημένοι Ιάπωνες έχουν πέσει σε ένα βάραθρο. Η πρώτη θυσία στο όνομα της τεχνολογικής κυριαρχίας, οι εργαζόμενοι στους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Θα ακολουθήσουν και άλλα πολλά θύματα.
Και η ζωή συνεχίζεται μέσα από οδύνες και παθήματα. Άλλωστε η ιστορία της ανθρωπότητας είναι η ιστορία των λαθών της.
