Της Μαρίας Παπανικολάου
Από την αρχή του κόσμου τούτου ένα μικρό έντομο κρατά στις κεραίες του την ίδια την άνοιξη με την αναπαραγωγή χιλιάδων φυτών και λουλουδιών. Ετούτη την πολύχρωμη και ευωδιαστή εποχή, δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει τις μέλισσες απ’ άκρη σ’ άκρη να βουίζουν δουλεύοντας ακούραστα για να γεμίσει η ύπαιθρος αλλά και η πόλη με πολύχρωμα λουλούδια και φυτά. Με έναν εξαιρετικά απλό αλλά και σύνθετο τρόπο, τα περισσότερα φυτά είναι σταυροεπικονιαζόμενα. Αυτό σημαίνει, πως για να γονιμοποιηθούν πρέπει να μεταφερθεί γύρη από φυτό σε φυτό, αφού η γύρη από το ίδιο φυτό δεν γονιμοποιεί τα άνθη τους. Χωρίς γονιμοποίηση των ανθέων δεν παράγονται καρποί και χωρίς καρπούς, άρα δεν υπάρχει ούτε καρποφορία.
Πάνω από το 90% των φυτών γονιμοποιούνται μέσω της επικονίασης, της μεταφοράς γύρης δηλαδή από τις μέλισσες αυτό σημαίνει πως η ίδια η αξία της επικονίασης που παρέχει η μέλισσα στα φυτά αυτά υπολογίζεται ότι είναι 150 φορές μεγαλύτερη από την αξία των παραγόμενων μελισσοκομικών προϊόντων!
Το μέλι ως παράγωγο της μελισσοκομίας είναι από μόνο του ένα ισχυρό πανφάρμακο, ένα μεγάλο αγαθό για την διατροφή μας, όμως η εργασία των μελισσών κάθε άνοιξη παρέχει μια ανεκτίμητη προσφορά στη φύση και τον άνθρωπο, τη συνέχεια της ζωής στη φύση. Η παρουσία των μελισσών έγινε αισθητή από τα πανάρχαια χρόνια και η μυθολογία προσπαθώντας να εξηγήσει το θαύμα αυτό έδωσε στη μέλισσα και το μέλι μια ξεχωριστή θέση.
Η θεά Μητέρα, η θεότητα που λατρευόταν πριν τους 12 θεούς είχε ως σύμβολο τη φτερωτή μέλισσα. Η θεά Μητέρα ήταν γυναικεία θεότητα που είχε σχέση με τη βλάστηση. Η Μέλισσα, στην Ελληνική Μυθολογία ήταν κόρη του βασιλιά της Κρήτης Μελισσέα, αδελφή της Αμάλθειας και τροφός του Δία, όταν βρέφος ακόμα η μητέρα του η Ρέα τον έκρυψε στο σπήλαιο Δικταίο στην Κρήτη, για να τον σώσει από τον Κρόνο. Όταν ο πατέρας του Δία, ο Κρόνος το ανακάλυψε, τη μεταμόρφωσε τη Μέλισσα σε σκουλήκι, αλλά ο Δίας αργότερα από ευγνωμοσύνη τη μετέτρεψε σε βασίλισσα-μέλισσα. Για αυτό το λόγο ένα επίθετο του Δία ήταν Μελλισεύς ή Μελισσαίος.
Σύμφωνα με το μύθο μια μέλισσα πήγε κάποτε στο Δία και του πρόσφερε μέλι. Εκείνος ευχαριστήθηκε πολύ και της είπε να ζητήσει όποια χάρη θέλει. Ο μύθος λέει ότι η μέλισσα του ζήτησε να μπορεί να μπορεί να χρησιμοποιεί το κεντρί της για να μπορεί να προστατεύει την κυψέλη και το μέλι. Και τότε ο Δίας της έκανε τη χάρη αλλά της είπε ότι «θα γίνει αυτό που θέλεις αλλά όταν θα κεντρίζεις θα χάνεις τη ζωή σου για το καλό της κυψέλης».
Μέλισσα λεγόταν και η Ιέρεια της θεάς Δήμητρας που μυήθηκε στα κρυφά μυστήρια της λατρείας της. Λένε πως όταν ζήτησαν από την ιέρεια Μέλισσα να αποκαλύψει τα μυστικά της θεάς Δήμητρας εκείνη αρνήθηκε και γυναίκες που λάτρευαν τη θεά την κομμάτιασαν, από τα κομμάτια του σώματός της γεννήθηκαν οι μέλισσες. Από τότε οι ιέρειες της θεάς Δήμητρας αλλά και της Περσεφόνης, ονομάζονταν Μέλισσες. Η μέλισσα ήταν συχνά σύμβολο παρθενίας γι’ αυτό και εμφανιζόταν συχνά ως σύμβολο ακόμα και της θεάς Αρτέμιδας. Ακόμα και οι 12 θεοί της Ελληνικής Μυθολογίας, τρέφονταν με αμβροσία και έπιναν νέκταρ, γιατί πίστευαν ότι έτσι αποκτούν αθανασία και δύναμη. Η αμβροσία ήταν μια τροφή που είχε σαν βάση της το μέλι, μια τροφή που βοηθούσε τους θεούς να μείνουν πάντα νέοι.
Ο ημίθεος ήρωας Ηρακλής σύμφωνα με το μύθο, προσέφερε μελόπιτα στον Κέρβερο για να τον αφήσει να περάσει στον Άδη. Άλλα και γενικά οι νεκροί έπρεπε να έχουν για το ταξίδι τους στον κάτω κόσμο μια μελόπιτα. Και ποιος δε γνωρίζει το μύθο του Δαίδαλου και του Ίκαρου και τα περίφημα φτερά από κερί κηρήθρας μελισσών που κατασκεύασε ο Δαίδαλος για να πετάξουν μακριά. Επίσης οι αρχαίοι πίστευαν, ότι αν μια μέλισσα ακουμπούσε στα χείλη ενός παιδιού, εκείνο θα αποκτούσε φοβερές ικανότητες στις τέχνες και τα γράμματα.
Το μέλι θεωρήθηκε επίσης, σύμβολο της έμπνευσης για τη γλυκιά του γεύση και τη μεθυστική του δύναμη. Η μέλισσα χρησιμοποιήθηκε σαν σύμβολο του αποικισμού, επειδή οι μέλισσες πετάνε από άνθος σε άνθος. Η μέλισσα θεωρείται σύμβολο ευημερίας και αφθονίας.
Οι μέλισσες στην Ελλάδα, σύμφωνα με τους επιστήμονες και τους μελισσοκόμους διατηρούν ακόμα μεγάλη πυκνότητα πληθυσμών παρά τις ανησυχητικές φωνές παγκοσμίως ότι ο αριθμός των μελισσών μειώνεται ή ότι οι μέλισσες επηρεάζονται από τα χιλιάδες ηλεκτρομαγνητικά κύματα ή την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Ωστόσο, η εξαφάνιση των μελισσών είναι φαινόμενο της εποχής μας με ανυπολόγιστες συνέπειες για τον πλανήτη. Εκτός από την επικονίαση οι μέλισσες διατηρούν την βιοποικιλότητα στον πλανήτη σώζοντας λουλούδια και φυτά από την εξαφάνιση. Επιπλέον τα φυτοφάγα ζώα που βασίζονται στους καρπούς αυτών των φυτών για τη διατροφή τους θα εξαφανιστούν και θα τα ακολουθήσουν τα σαρκοφάγα. Είναι εμφανές ότι χωρίς τις μέλισσες το οικοσύστημα είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει και οι συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστες.
Είναι πραγματικά περίεργο που για πολλούς η σημασία των μελισσών είναι άγνωστη. Επιστήμονες μάλιστα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και θεωρούν τις μέλισσες είδος υπό διωγμό. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούσαμε για προβλήματα μεταξύ μελισσοκόμων, αγροτών και κτηνοτρόφων την ώρα που σε άλλες χώρες οι αγρότες πληρώνουν τους μελισσοκόμους να τοποθετούν μελίσσια κοντά στις καλλιέργειές τους.
Το οικοσύστημα του πλανήτη απαιτεί ισορροπία. Μια ισορροπία που διαταράσσεται καθημερινά από πολλούς και ποικίλους παράγοντες. Η κλιματική αλλαγή είναι ένας από αυτούς. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάνω από 250.000 είδη φυτών με άνθη στηρίζονται στις μέλισσες για την ίδια τους την ύπαρξη. Ένας ενδεχόμενος κίνδυνος για τις μέλισσες θα είχε συνέπειες και για το είδος μας, άμεσες και έμμεσες. συνέπειες για την αγροτική παραγωγή.
Καταμεσής της άνοιξης μπορούμε όμως να ξεχάσουμε στοιχεία και στατιστικές και κάθε φορά που ακούμε μια μέλισσα να βουίζει δίπλα μας να κλείνουμε τα μάτια και να χαμογελάμε γιατί ο κόσμος των μελισσών, αυτός ο τόσο ξεχωριστός και ιδιαίτερος κόσμος είναι ο λόγος που χιλιάδες χρώματα και μυρωδιές από λουλούδια και φυτά γεμίζουν τη φύση και κάνουν τον πλανήτη μας τόσο ξεχωριστό
Άλλωστε όπως δήλωσε κάποτε ο Αϊνστάιν «η ανθρωπότητα έχει μόνο μερικά χρόνια ζωής από τη στιγμή που εξαφανιστούν οι μέλισσες».
