Ο παππούς μας ο Ιπποκράτης παραμένει ένας διαχρονικός θεραπευτής στον οποίο θα επιστρέφουμε όταν ξεστρατίζουμε. Έχει πει « οι φυσικές δυνάμεις που κρύβονται μέσα μας είναι η αληθινή δύναμη της θεραπείας», « μην βλάπτεις, οι υπερβολικές θεραπείες ενδείκνυνται μόνο σε υπερβολικές ασθένειες», « το να μην κάνεις τίποτα, είναι καμιά φορά η καλύτερη γιατρειά».
Σήμερα ζούμε την ψυχιατρικοποίηση των συμπεριφορών και την πολυφαρμακία. Ζούμε ένα διαγνωστικό καταιγισμό ψυχικών διαταραχών καθώς μια αγχώδης συμπεριφορά ή μια «εκκεντρική» συμπεριφορά μπορεί να χαρακτηριστεί ως διαταραχή.
Αυτή η ψυχιατρικοποίηση της ζωής διαχέεται μέσα στην κοινωνία, τα σχόλια « τι μου συμβαίνει», « γιατί αισθάνομαι έτσι», « κάτι δεν πάει καλά με εμένα» είναι η καθημερινή ανησυχία πολλών Υγιών ανθρώπων που ουσιαστικά είναι σαν να αφαιρούν από τον εαυτό τους την ικανότητα να αναζητούν λύσεις για τα προβλήματα τους χωρίς να τρέχουν στους ψυχολόγους και ψυχίατρους.
Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις που χαρακτηρίζει και ο Ιπποκράτης ως υπερβολικές ασθένειες και που τότε χρειάζεται η ψυχιατρική και φαρμακευτική θεραπεία. Η ψυχιατρική επιστήμη δεν είναι για πέταμα, σήμερα βρίσκεται μπροστά σε νέες προκλήσεις, γιατί ουσιαστικά αυτό από το οποίο «πάσχει» η ψυχιατρική και γενικότερα ο πολιτισμός μας είναι η άρνηση της ποικιλομορφίας.
« Μαθησιακές δυσκολίες» ή ας αφήσουμε τα παιδιά στην ησυχία τους
Κάποτε σε μια παρέα μια μητέρα είπε κάτι ανατριχιαστικό για το παιδί της που πήγαινε δημοτικό « ξεκινήσαμε ( και όχι ξεκίνησε) αγγλικά, αργότερα θα βάλουμε και δεύτερη γλώσσα, στο γυμνάσιο θα πάρει το λόουερ και πριν τελειώσει το λύκειο θα πάρει και το προφισενσι, θα πάει πανεπιστήμιο, θα κάνει και κάποιο μεταπτυχιακό, θα βρει μια δουλειά και θα παντρευτεί». Και έχω ακούσει και το πιο ανατριχιαστικό « για δυο χρόνια θα συγκεντρωθεί στο διάβασμα για να πετύχει στις πανελλαδικές, μετά έχει χρόνο να ζήσει».
Ένιωσα συμπόνια γι’αυτά τα παιδιά που θα έπρεπε να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των γονιών τους μη έχοντας άλλη επιλογή, γιατί η καταξίωση πρώτα περνάει μέσα από την καταξίωση στα μάτια των γονιών τους.
Αυτή λοιπόν η κοινωνία που έχει τόσο υψηλές απαιτήσεις και προσδοκίες από τα παιδιά της, βάζοντας πολλές φορές τα παιδιά αντιμέτωπα με μη ρεαλιστικούς στόχους, πιστεύει ότι κάποτε δεν θα χτυπήσει την πόρτα κάποιου ψυχολόγου;
Η διάγνωση « μαθησιακές δυσκολίες» η οποία η οποία κάνει θραύση στις μέρες μας έχει σχέση με αυτή την νοοτροπία. Η λεγόμενη ελλειμματική προσοχή στο σχολείο μπορεί να είναι και μια υγιής αντίδραση των απιδιών στις βαρετές σχολικές διδασκαλίες, το να ξεχνάει κάτι ένα παιδί μπορεί να είναι μια υγιής αντίδραση του εγκεφάλου του που θέλει να σβήσει μια γνώση που θεωρεί άχρηστη και περιττή.
Την δεκαετία του 90 οι φαρμακευτικές εταιρείες κυκλοφόρησαν τα φάρμακα για την λεγόμενη ελλειμματική προσοχή και την λεγόμενη υπερκινητικότητα, χιλιάδες παιδιά από τότε χαπακώνονται. Όταν κάποτε ρώτησα έναν βορειοευρωπαίο πανεπιστημιακό ψυχίατρο για την συνταγογράφηση και τις παρενέργειες αυτών των φαρμάκων ( το ριταλιν δημιουργεί καρδιακά προβλήματα) μου απάντησε χαμογελώντας « μα οι γονείς μας πιέζουν να τους τα δίνουμε παρ’όλο που γνωρίζουν τις παρενέργειες».
Ας αφήσουμε τα παιδιά στην ησυχία τους μακριά από την δική μας ανησυχία και τελειομανία.
Η αυτογνωσία ως θεραπεία
Η ψυχιατρική περιορίζει τον εαυτό μας μέσα σε όρους ψυχολογίας, περιορίζει τις δυνατότητες μας να γνωρίσουμε , να μελετήσουμε τον εαυτό μας. Η ψυχιατρική βλέπει πρόβλημα, η φιλοσοφία βλέπει πρόκληση και άρα δυνατότητα αλλαγής. Η ψυχιατρική εξετάζει και αναλύει το ΓΙΑΤΙ βιώνουμε μια συγκεκριμένη συναισθηματική κατάσταση, η φιλοσοφία εξετάζει το ΠΩΣ θα αξιοποιήσουμε τα φυσικά έμφυτα χαρίσματα μας. Η ψυχιατρική βλέπει αδυναμίες, τραύματα, εμπόδια, η φιλοσοφία βλέπει ευκαιρίες, δώρα, προοπτικές. Η ψυχιατρική ερμηνεύει τα συναισθήματα, η φιλοσοφία τα παρατηρεί. Η ψυχιατρική διαγιγνώσκει κατάθλιψη χαρακτηρίζοντας τη θλίψη ως αρνητικό συναίσθημα, η φιλοσοφία αντίθετα την χαρακτηρίζει θετικά και τη θεωρεί ως μια ευκαιρία για μεταμόρφωση. Η ψυχιατρική προσπαθεί να εξουδετερώσει τον φόβο με χημικό τρόπο, η φιλοσοφία καλωσορίζει και αγκαλιάζει το φόβο και έτσι τον εκμηδενίζει.
Ο Επίκουρος πριν από πολλούς αιώνες μας είπε ότι η θεραπεία της ψυχής είναι η φιλοσοφία, ο Σωκράτης μας παρότρυνε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και όλοι οι στοχαστές από τότε συναίνεσαν ότι η μελέτη του εαυτού μας παρέχει όλη τη γνώση που χρειαζόμαστε.
Η αυτογνωσία που μας οδηγεί στην αποδοχή και αγάπη του εαυτού μας είναι που μας προστατεύει απ’όλα γιατί η αγάπη μας βοηθά να αναλαμβάνουμε την ευθύνη της ζωής μας, μας απομακρύνει από κάθε φόβο, μας συνδέει με τους άλλους αγαπητικά και μας ανοίγει τα μάτια γα να βλέπουμε στη ζωή όχι προβλήματα και καταστροφές αλλά προκλήσεις, ευλογίες και ευκαιρίες για αλλαγή. Η αυτογνωσία είναι η ιερή γνώση.
