Ο πολιτισμός της καλλιέργειας συνέντευξη με την Μυρτώ Φοίφα Permaculture Re think

  1. Η δημιουργία του αγροκτήματος Φυσικής και Παραδοσιακής καλλιέργειας είναι ουσιαστικά μια προσπάθεια να αποκαταστήσετε και να υπενθυμίσετε την αρχική συνεργασία του ανθρώπου με την φύση;

Το Αγρόκτημα Φυσικής Καλλιέργειας Φοίφα είναι ενα εκπαιδευτικό αλλά και πολυλειτουργικό αγρόκτημα φυσικής και παραδοσιακής καλλιέργειας

Μέσα σε ενα περιβάλλον που λειτουργεί ως αυτάρκες φυσικό οικοσύστημα αλλά και πνεύμονα πρασίνου, πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης, μαθητές όλων των ηλικιών και βαθμίδων,  αλλά και ομάδες ενηλίκων έρχονται σε επαφή με ποικίλλα γνωστικά αντικείμενα της εκπαίδευσης στην αειφόρο ανάπτυξη . με στοχο την έρευνα και θεμελίωση μιας ολιστικής και βιώσιμης οπτικής του φυσικού αλλά και του κοινωνικού μας περιβάλλοντος.

Φορέας Διαχείρισης είναι η RE:THINK κοιν.σ.επ η οποία και ως βασικό εκπαιδευτικό στοχο έχει της δόμηση μιας πιο “ έξυπνης και βιώσιμης  διαχείρισης της καθημερινότητάς  μας, βασισμένη σε μια ολιστική ενεργειακά οπτική.

Η ζωή και εργασία στο Αγρόκτημά μας αποτελεί μια διαρκή σπουδή στην δυνατότητα να ανακτήσουμε την αυτάρκεια στην καθημερινότητα μας και έτσι να οικοδομήσουμε  μια συλλογική περιβαλλοντική ηθική, όπου πολιτισμός και γεωργία είναι ένα και το αυτό. Βάζουμε έτσι τις βασεις για αυτό που εμείς ονομαζουμε στο Αγρόκτημα, “Πολιτισμό της Καλλιέργειας

Και στόχος αυτού ειναι να προσφέρουμε ένα αντίδοτο στις νέες γενιές και σε αυτό που βιώνουν σήμερα , δηλ την πλήρη αποξένωση από τον κύκλο της φύσης και τις φυσικές διαδικασίες.

  1. Που βρίσκεται το αγρόκτημα σας και ποιες καλλιέργειες περιλαμβάνει;

Το Αγρόκτημἀ μας βρίσκεται στην Καλαμάτα στην  Μεσσηνία. Το ενδιαφέρον είναι οτι η περιοχή περιμετρικά του Αγροκτήματος είναι η είσοδος της πόλης, πολύ κοντἀ στον Αστικό Ιστό.

Η ιστορία του Αγροκτήματος βασίζεται στην ιστορία του  Αγροτικού Σταθμού που υπήρχε στην Καλαμάτα ,τέλη του 19ου αιώνα. Από όσα θυμάμαι να μου έχει μεταφέρει ο πατέρας μου, Αθανάσιος Φοίφας,  ήταν μια μεγάλη έκταση που υπήρχε δυτικά της Καλαμάτας,  στην σημερινή περιοχή Γουλιμίδες, η οποία περιλάμβανε κλήρους γης, που δίνονταν σε αγρότες, προκειμένου να καλλιεργήσουν προϊόντα που επέστρεφαν στον κεντρικό χώρο του Αγροτικού Σταθμού.

Ήταν μια τεράστια περιοχή, περίπου 100 και κάτι στρέμματα, η οποία καλλιεργείτο συνεχόμενα από τους ντόπιους αγρότες για την τροφοδοσία, όχι μόνο της Καλαμάτας, αλλά και για εξαγωγές μέσω του τότε ανεπτυγμένου εμπορικού λιμανιού της πόλης.
Επιπλέον, υπήρχαν αποθήκες με σπόρους από διάφορες ποικιλίες, που συλλέγονταν από τους ίδιους τους αγρότες και διατίθεντο για τις νέες καλλιέργειες. Με άλλα λόγια, υπήρχε μια διαδικασία αυτάρκειας πάνω στην αγροτική παραγωγή, καθώς αυτό συνόδευε την ίδια την οικονομική λειτουργία της κοινωνίας. Με άλλα λόγια τότε υπήρχε η φυσική τάση στην ελληνική κοινωνία, να παράγει τα προιόντα που χρειαζόταν, στον βαθμό που μπορούσε και να κάνει και εξαγωγές!
Το αγρόκτημἀ μας έχει διατηρἠσει την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών, παλαιές ποικιλίες πορτοκαλιών merlin, κ.α ενώ έχουμε αναπτύξει και τους «κήπους της Αυτάρκειας”, δηλ. Εποχικές καλλιέργειες, κηπευτικών που αποστέλονται ως καλάθια στους ενδιαφερόμενους. Εννοείται οτι ο τρόπος καλλιέργειας, είναι οργανικός, βιολογικός, βασισμένος στην Φυσική Καλλιέργεια και συγκαλλιέργεια των ειδών.

Παράλληλα διατηρούμε και μια Ανοιχτή και Επισκέψιμη Τράπεζα Σπόρων από Παραδοσιακές ποικιλίες για ελεύθερη από του πολίτες χρήση,

Το αγρόκτημά μας είναι πιστοποιημένο από την ΔΗΩ, ενώ παράλληλα υπάρχει συνεχόμενη συμβουλευτική υποστἠριξη τόσο στην καλλιέργεια, όσο και στην Ανάπτυξη της Ανοιχτής Τράπεζας Σπόρων αλλά  στις ποικίλες εκπαιδευτικές και ερευνητικές δράσεις του Αγροκτήματος, από το παράρτημα του Ινστιντούτου ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ Καλαμάτας.

  1. Ποια ανάγκη δημιούργησε την Τράπεζα Σπόρων, γιατί είναι σημαντικό να διαφυλάξουμε τις παραδοσιακές ποικιλίες;

Η ανάγκη διατήρησης των τοπικών ποικιλιών, για μένα ισούται με την  ανάγκη διατήρησης του πολιτισμού μας.

Οι παραδοσιακοί σπόροι συμβάλουν στην αγροτική βιοποικιλότητα. Η απουσία τους σημαίνει απώλεια της γενετικής βάσης αυτών των ειδών και αυτό έχει επίπτωση στην εξέλιξη και την δυνατότητα για επιλογή.

Η παραδοσιακή καθώς και η φυσική  καλλιέργεια αν φαίνεται να έχουν πολλά κοινά με την σύγχρονη βιολογική καλλιέργεια, έχουν  ένα ξεχωριστό σύνολο ηθικής και αρχών. Η κύρια διαφορά είναι στην προσέγγιση: η παραδοσιακή καθως και η μόνιμη καλλιέργεια εξετάζουν πώς όλα τα στοιχεία σε ένα σχέδιο αλληλεπιδρούν και λειτουργούν από κοινού.  Ουσιαστικά θα λέγαμε οτι η μόνιμη καλλιέργεια  ή η αειφορική καλλιέργεια είναι ο νεολογισμός της παραδοσιακής καλλιέργειας .Και  βασική ιδέα είναι ο ολιστικός τρόπος προσέγγισης της ανάπτυξης των φυτών,  ο οποίος και στηρίζεται στο στοιχείο της αυτάρκειας ,που χρειαζόμαστε να έχουμε στην καλλιεργητική διαδικασία.

Οι σπόροι  – που είναι η πηγή της ζωής μας, η ενσάρκωση της βιολογικής και πολιτισμικής μας ποικιλομορφίας, ο συνδετικός κρίκος  ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον της όλης Εξελικτικής διαδικασίας, η κοινή ιδιοκτησία των περασμένων, των σημερινών και των μελλοντικών γενεών, οι οποίες καλλιεργούν τη γη τους μέσα στα πλαίσια των κοινοτήτων τους εδώ και χιλιάδες χρόνια και είναι οι ίδιες οι ανα-παραγωγοί των σπόρων τους. Στις μέρες μας όμως παρατηρείται το φαινόμενο  να κλέπτονται από τους  αγρότες και να πωλούνται πάλι σε αυτούς από τις πολυεθνικές εταιρείες, όπως πχ την Monsanto (που έχει την έδρα της στις ΗΠΑ), ωσάν οι σπόροι αυτοί να  ανήκαν δικαιωματικά σε αυτές και να ήταν ανέκαθεν  ‘ένα εντελώς δικό τους  περιουσιακό στοιχείο’.

Για αυτό και εμείς προχωρήσαμε στην δημιουργία και ανάπτυξη μιας ανοιχτής στο κοινό τράπεζας Παραδοσιακών σπόρων, με την βοἠθεια λογής εθελοντὠν σποροφυλάκων, δηλ. ανθρώπων που μετέχουν σε αυτήν την ιδέα. Εμπνευστήκαμε από τις διάφορες ομάδες σποροφύλαξης που υπάρχουν στην χώρα μας αλλά και παγκοσμίως, όπως το Πελίτι και εν τέλει καταφέραμε να αναπτύξουμε μια τράπεζα σπόρων που έχει πάνω από 300 ποικιλίες, οι οποίες συνεχως ομως χρειάζεται να ανατροφοδοτούνται και να μοιράζονται!

Άλλωστε δεν κάναμε τίποτα περισσότερο από αυτό που κάνουν εκατοντάδες χρόνια όλοι οι παραδοσιακοί αγρότες. Τι κάνανε;

Οι αγρότες κρατούσαν σπόρο για να τον φυτέψουν την επόμενη χρονιά. Ελεύθερα ανταλλλάσαν  σπόρους  μεταξύ τους και μέσω της ελεύθερης ανταλλαγής και μεταφοράς κατάφεραν να δημιουργησουν έναν τεράστιο πλούτο διατροφικών ποικιλιών που είναι διαθέσιμες για την τροφική μας αλυσίδα.

 

  1. Ποιες είναι οι εκπαιδευτικές δράσεις του αγροκτήματος

 

Στο αγρόκτημα διενεργούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις βαθμίδες της σχολικής κοινότητας, για παιδιά αλλά και για ενήλικες πάνω στον “Πολιτισμό της Καλλιέργειας». Στόχος ειναι να δημιουργήσουμε εναν πρότυπο εκπαιδευτικο πολυλειτουργικό φυσικό αγρόκτημα,  όπου να παρέχεται αυτό που εμείς ονομάζουμε “Ολιστική Εκπαιδευση στη Φύση»

 

Τα προγράμματα έχουν ως αντικείμενο:

Τα γνωστικά αντικείμενα που ερευνώνται και αναπτὐσσονται είναι:

  1. Παραδοσιακή και φυσική καλλιέργεια,
  2.  Δημιουργία του δικού μας αειφορικού κήπου
  3. Τράπεζα Παραδοσιακών Σπόρων
  4.  Μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος,
  5.  Κομποστοποίηση (οικιακή και συνοικιακή)
  6. Δημιουργική επανάχρηση, ιδιοκατασκευές από άχρηστα υλικά (diy crafts)
  7.  Ανάγνωση και χρήση των θεραπευτικών βοτάνων και δημιουργία φυτικών προϊόντων (π.χ φυτικά ἐλαια, αφρόλουτρο κ.α)
  1. Οικοτεχνία

 

Μέσα στο 2017 εντάθηκαν οι επισκέψεις σχολείων, σχολικών ομάδων αλλά και γκρούπ ενδιαφερόμενων. Συνολικά μόνο μέσα στο 2017 πἀνω από 2100 μαθητές εκπαιδεύθηκαν στο πλαίσιο του ολιστικού εκπαιδευτικού προγρἀμματος.

Ο Πολιτισμος της Καλλιέργειας».

Οι μαθητές καλούνται  να δουλέψουν πάνω σε ένα διαφοροποιημἐνο μοντέλο μιας βιώσιμης ενεργειακά κοινωνίας , εναρμόνισμένη  με τις φυσικές διαδικασίες. Το εκπαιδευτικό έργο του “Αγρόκτηματος Φοίφα-RE:THINK» στοχεύει στην δημιουργίας ενός “ανοιχτού βιωματικού σχολείου», υποστηρικτικό και ανοιχτό προς το Δημόσιο σχολείο και  με κεντρικό στόχο την ανάπτυξη του “Πολιτισμού της Καλλιέργειας”.

 

Ταυτόχρονα ο χώρος τους αγροκτηματος  είναι προσαρμοσμένος για ελεύθερο παιχνίδι και αναψυχή ολόκληρης της οικογένειας.

Από το 2014 που ξεκίνησε πιο οργανωμένα το εκπαιδευτικό του έργο του “Αγρόκτηματος Φυσικής Καλλιέργειας Φοίφα- RE:THINK” ,χιλιάδες πλέον παιδιά έχουν:

  • εξοικειώθεί με τεχνικές φυσικής καλλιέργειας είτε για το σπίτι τους , είτε για τον κήπο του σχολείου τους,
  • έρθει σε επαφή με την λειτουργία , λογική της Ανοιχτής Τράπεζας Σπόρων μας , όπως και βοήθησαν στην αναπαραγωγή και ανατροφοδότησή της με ανοιχτό, παραδοσιακό, πολλαπλασιαστικό υλικὀ.
  • εξοικειώθεί στην καθημερινή τους πρακτική στην φυσική κομποστοποίηση. Μάλιστα δεκάδες ήταν τα σχολεία που υιοθέτησαν κομποστοποιητή, στο πλαίσιο της ανάπτυξης Δικτύου Συνοικιακής Κομποστοποίησης
  • εξοικειώθεί με “ έξυπνες” τεχνικές δημιουργικής επανάχρησης είτε για χρηστικές, είτε και εικαστικές κατασκευές.

 

 

Τα εκπαιδευτικό έργο του Αγροκτήματος Φοίφα-RE:THINK έχει συμπεριληφθεί και στα πρακτικά του Παννελήνιου Δικτυου Εκπαιδευτικών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ,ενώ υπάρχει εκτεταμενη αναφορά σε εκπαιδευτικά περιοδικά και site πανελλήνιας εμβέλειας. Eνώ μόλις πρόσφατα τα εκπαιδευτικά του προγρἀμματα εγκρίθηκαν και απο το Υπουργείο Παιδείας,

 

 

  1. Πραγματοποιείτε και ένα πρόγραμμα κομποστοποίησης στην Καλαμάτα, έχετε την συμμετοχή και την στήριξη της τοπικής κοινωνίας; Ποιος είναι ο απολογισμός αυτής της δράσης;

 

Ενα σημαντικότατο επίτευγμά μας και μοναδικό στην Ευρώπη είναι η σταδιακή θεσμοθέτηση και Ανάπτυξη του Δικτύου Συνοικιακής Κομποστοποίησης σε  συνεχόμενη συνεργασία με τον Δήμο Καλαμάτας , ένα Δίκτυο Κοινωνικής διαχείρισης των απορριμμάτων από τους ίδιους τους πολίτες.

Καθώς αποτελεί κοινωνική και περιβαλλοντική καινοτομία το γεγονός ότι ο ίδιος ο πολίτης  έχει την δυνατότητα στον δημόσιο χώρο να αξιοποίησει τα οργανικά του απορρίματα προς όφελος του και εντελώς δωρεάν για τον ίδιο.

Στην Καλαμάτα το Δίκτυο Συνοικιακής Κομποστοποίησης ξεκίνησε πιλοτικά το 2012 αλλά  σε ευρύτερη διάσταση το 2014 με την  τοποθέτηση 61 κάδων κομποστοποίησης σε γειτονιές και σχολεία. Στο διάστημα 2014-2015 είχε ήδη απορροφήσει συνολικά 800 περίπου τόνους οργανικών απορριμάτων. Ενω οι εστίες οργανικών, που  αρχικά είχαν δηλωθεί μέσα στο 2014 είχαν φτάσει τις 200 και αυξάνονταν.

Στο διάστημα 2015-2016 οι κομποστοποιητές μειώθηκαν στους 58 αλλά η χρήση παρέμενε μεγάλη, καθως οι κομποστοποιητές στο συνόλό τους ήταν γεμάτοι, έστω και αν πολλοί χρειαζόντουσαν αλλαγή λόγω φθοράς χρήσης και χρόνων. Οι χρήστες διπλασιάστηκαν , όπως και οι εισροές των οργανικών στους κομποστοποιητές.

Ομως δεν πρέπει να ξεχνάμε οτι το Δίκτυο Συνοικιακής Κομποστοποίησης, πέρα απο τους χρήστες τους , ως βασικό αρωγό έχει και οφείλει να έχει τον Δήμο. Τόσο για να ειναι λειτουργικό αλλά και προσιτό σε όλους.

Τἐλος υπάρχουν και πολλές νέες αιτἠσεις ιδιωτών αλλά και σχολείων για  εγκαταστάσεις  κομποστοποιητών και εκπαίδευσεις εντός της σχολικής κοινότητας. Σχολεία που έχουν αναλάβει κομποστοποιητές έχουν κάνει πραγματικά αξιέπαινη δουλειά στην ευαισθητοποίηση των μαθητὠν και γονέων και έχουν σταθεί σημαντικοί αρωγοί του Δικτύου Συνοικιακής Κομποστοποίησης και του ευρυτερου εκπαιδευτικού έργου της RE:THINK ΚΟΙΝΣΕΠ. Γενικά το Δίκτυο Συνοικιακής Κομποστοποίησης έχει κερδίσει το ενδιαφέρον διαφόρων φορέων , όπως π.χ το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλοντος και Πολτισμού, έχει ταξιδέψει στην Δήμο Μυκόνου, στον Δήμο Δ.Μάνης και στην Μυτιλήνη με πιλοτικές εγκατάστασεις κομποστοποιητών, ενώ προσφάτως εγκαινιάσαμε μια νέα συνεργασία με το Ινστιντούτο Κοινωνικής Οικολογίας της Βιέννης, απο το Alpen Adria University.

 

 

  1. Ο άνθρωπος ανήκει στη Γη, μπορεί σήμερα να συμφιλιωθεί η ανάπτυξη με το περιβάλλον;

 

Έτσι οπως αντιμετωπίζουμε τη ζωή μας , με μία επεκτατική , κυριαρχική λογική είναι πολλαπλά δύσκολο ο άνθρωπος να συμφιλιωθεί καταρχάς με τον εαυτό του και κατα επέκταση με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον του. Ο άνθρωπος φυσικά και ανήκει στην Γή, έχει αδυναμίες , πάθη και υπόκειται στους ίδιους νόμους που υπόκεινται όλα τα έμβια όντα. Το υπερεγώ που έχει αναπτύξει τον εμποδίζει από το να συνθεθεί με τον “όλον» γύρω του.

Προσωπικά δεν πιστεύω τόσο στην έννοια Βιώσιμη Ανάπτυξη, όσο στην σημασία της Προσωπικής Ανάπτυξης.

Που ενέχει την έννοια Αειφορίας, γιατί πηγάζει συνεχόμενα…

Χρειἀζεται να ξανα-αγαπήσουμε και να τον εαυτό μας.  Αν αγαπάμε και φροντίζουμε ο ἐνας τον άλλον , μόνο τότε θα μπορέσουμε να αναπτυχθούμε…αρμονικά με το όλον.

Η φύση μας δίνει αυτήν την δυνατότητα, Ας μην κλείνουμε άλλο αυτήν την πόρτα.

 

YOU MAY ALSO LIKE

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *